ภาวะ Long COVID-19 อาการเป็นอย่างไร? น่ากลัวแค่ไหน?

          จากสถานการณ์โควิด 19 ในปัจจุบัน พบผู้ป่วยมีภาวะแทรกซ้อนหรืออาการผิดปกติที่หลงเหลืออยู่หลังจากการติดเชื้อโควิด 19 แม้ว่าจะรักษาหายจากโรคแล้วก็ตาม หรือเรียกว่า ภาวะ Long COVID หรือ Post COVID-Syndrome (อ้างอิงจากคำนิยามขององค์การอนามัยโลก ประกาศ ณ วันที่ 6 ตุลาคม 2564)
          ภาวะ Long COVID สามารถเกิดขึ้นได้หลายระบบในร่างกาย ตั้งแต่ระบบทางเดินหายใจ, ระบบประสาท, ทางเดินอาหาร เป็นต้น โดยส่วนมากพบตั้งแต่ 3 เดือนนับจากวันที่ตรวจพบเชื้อ อาการอาจจะแสดงตั้งแต่ช่วงที่ติดเชื้อและต่อเนื่อง แบบเป็น ๆ หาย ๆ โดยอาจกินเวลานานต่อเนื่องกว่า 2 เดือน

จากผลสำรวจของกรมการแพทย์ อาการที่มักพบบ่อยมีดังนี้

  • ระบบทางเดินหายใจ: หอบเหนื่อย, ไอเรื้อรัง
  • ระบบประสาท: แขนขาอ่อนแรง, ปวดศีรษะ, หลงลืม
  • ระบบทางจิตใจ: นอนไม่หลับ, วิตกกังวล, ซึมเศร้า
  • ระบบผิวหนัง: ผมร่วง, ผื่นแพ้
  • ระบบทั่วไป: อ่อนเพลีย, ปวดเมื่อยกล้ามเนื้อ, ปวดตามข้อ
  • ระบบหัวใจและหลอดเลือด: เจ็บหน้าอก, ใจสั่น

สาเหตุและปัจจัยเสี่ยงต่อการเกิดภาวะ Long COVID

         ยังไม่เป็นที่แน่ชัด แต่มีสมมุติฐานที่กล่าวถึงซากหรือส่วนของสารพันธุกรรมหรือแอนติเจนเชื้อไวรัส (Fragment of genome or viral antigen) ที่อาจตกค้างในร่างกาย ส่งผลต่อระบบภูมิคุ้มกันของผู้ป่วย ทำให้เกิดภาวะอักเสบในระบบต่าง ๆ ของร่างกาย มักพบภาวะนี้ในผู้หญิงมากกว่าผู้ชาย, ผู้สูงอายุ, มีโรคประจำตัว, ผู้ที่มีน้ำหนักตัวมาก, มีประวัติโรควิตกกังวลหรือซึมเศร้า, มีประวัติโรคปอดเรื้อรัง

ประเภทของ ภาวะ Long COVID

สามารถแบ่งประเภทภาวะ Long COVID (อ้างอิงจากลักษณะอาการ) ได้ 3 ประเภทดังนี้

  1. ผู้ป่วยที่เริ่มมีอาการใหม่ หรืออาการเดิมยังไม่หายขาด (New or On-Going Symptoms)
    มักพบในผู้ป่วยโควิด 19 ที่มีอาการรุนแรงมากตั้งแต่ต้น
  2. การผิดปกติในหลายอวัยวะ (Multiorgan Effects) ผู้ป่วยมีอาการผิดปกติในหลายอวัยวะเกี่ยวเนื่องกัน เช่น
    • Cytokine Storm: ร่างกายผู้ป่วยไม่สามารถควบคุมการหลั่งสารในกลุ่ม Cytokine ซึ่งเกี่ยวข้องกับระบบภูมิคุ้มกัน ส่งผลให้เนื้อเยื่อของอวัยวะ เช่น หัวใจ, สมอง, ไต, ปอด และผิวหนังถูกทำลาย
    • Multisystem Inflammatory Syndrome in Children (MIS-C): คือกลุ่มอาการอักเสบหลายระบบ ที่เป็นภาวะแทรกซ้อนที่พบในเด็กภายหลังติดเชื้อโควิด 19 โดยส่งผลให้เกิดอาการของโรคคาวาซากิ (Kawasaki Disease) ได้แก่ ไข้, ผื่น, ตาแดง, ต่อมน้ำเหลืองโต ส่งผลกระทบต่อหลายอวัยวะ (Multiorgan Effect) อาจอันตรายถึงชีวิต (อัตราการเสียชีวิตประมาณร้อยละ 3) สามารถรักษาด้วยการให้ Immunoglobulin และ Steroid โดยพบภาวะดังกล่าวนี้ประมาณร้อยละ 25-45 ของเด็กที่ติดเชื้อ
  3. ความผิดปกติด้านจิตใจ
    • ในกลุ่มผู้ป่วยโควิดที่พักรักษาตัวในโรงพยาบาล โดยเฉพาะ ICU ในระยะเวลานาน อาจมีอาการเหนื่อยล้า ไม่ค่อยมีแรง ส่งผลกระทบต่อความคิด การสื่อสาร นำไปสู่ภาวะอาการผิดปกติทางจิตใจหลังเหตุการณ์รุนแรง (Post-Traumatic Stress Disorder; PTSD) ส่งผลให้เกิดความเครียดฉับพลัน
    • ผู้ป่วยอาจมีภาวะซึมเศร้า รู้สึกโดดเดี่ยว จากการสูญเสียคนในครอบครัว หรือคนใกล้ที่ชิดติดเชื้อ
    • ผลกระทบจากด้านเศรษฐกิจ สินค้าราคาแพงจากขาดวัตถุดิบ/การขนส่ง ผู้ป่วยเอง หรือผู้ใกล้ชิดอาจตกงาน ไม่มีรายได้ ส่งมีผลกระทบต่อการดำเนินชีวิต เกิดภาวะความเครียด, วิตกกังวล, ซึมเศร้าได้เช่นกัน

วิธีป้องกันภาวะ Long COVID

  1. ดูแลรักษาร่างกายตนเองให้กลับมาแข็งแรง ด้วยการออกกำลังกาย รับประทานอาหารที่มีประโยชน์ พักผ่อนให้เพียงพอ
  2. หมั่นดูแลสุขภาพจิตใจตัวเอง ไม่ควรวิตกกังวลจนเกินไป ปฏิบัติตัวตามคำแนะนำของแพทย์
  3. ป้องกันตัวเองจากการกลับมาติดเชื้อโควิด 19 ได้แก่ ฉีดวัคซีนป้องกัน, สวมหน้ากากอนามัย, ล้างมือด้วยเจลแอลกอฮอล์หรือสบู่บ่อย ๆ, รักษาระยะห่าง 1.5-2 เมตร, เลี่ยงบริเวณแออัดอากาศถ่ายเทไม่สะดวก
  4. หากพบว่าภาวะ Long COVID กระทบต่อการดำเนินชีวิตประจำวัน ควรพบแพทย์ เพื่อขอรับคำปรึกษา

ภาวะ Long COVID-19 จะไม่น่ากลัวอย่างที่คิด หากเรารู้จักวิธีป้องกันและดูแลตัวเองอย่างถูกวิธี และอย่าลืมไปฉีดวัคซีน เพื่อลดอาการรุนแรงของโรคด้วยนะคะ

 


Reference:

  • รพีพรรณ รัตนวงศ์นรา มอร์ด.  (2564).  ภาวะ Long COVID (ลองโควิด) เมื่อโรคติดเชื้อไวรัสโคโรนา 2019 ไม่ได้อยู่กับคุณแค่สั้น ๆ.  สืบค้นเมื่อวันที่ 25 เมษายน 2565, จาก https://bit.ly/3MsqTbL
  • กรมการแพทย์.  (2564).  การดูแลรักษาผู้ป่วยโควิด-19 หลังรักษาหาย (Post COVID syndrome) หรือภาวะ Long COVID สำหรับแพทย์และบุคลากรสาธารณสุข.  สืบค้นเมื่อวันที่ 21 เมษายน 2565, จาก https://bit.ly/3wUa1nI
  • กรมการแพทย์.  (2565).  อาการหลงเหลือหลังจากหายป่วยโควิด 19 หรือเรียกว่า ภาวะ LONG COVID.  สืบค้นเมื่อวันที่ 21เมษายน 2565, จาก https://bit.ly/3sISFsO

วิชาการ
Logo
Enable registration in settings - general